Ο κάμπος στις φλόγες, Χουάν Ρούλφο

 

Τίτλος: Ο κάμπος στις φλόγες
Πρωτότυπος τίτλος: El Liano En Liamas
Συγγραφέας: Χουάν Ρούλφο (Juan Rulfo)
Μετάφραση: Έφη Γιαννοπούλου

Εκδόσεις: Πατάκη

Χώρα: Μεξικό

Ο Χουάν Ρούλφο συγκαταλέγεται στους συγγραφείς που έχουν αφήσει λίγο, ωστόσο σημαντικό λογοτεχνικό έργο, με το βιβλίο του "Πέδρο Πάραμο" να θεωρείται πρόδρομος του μαγικού ρεαλισμού. Το αμέσως επόμενο σημαντικό βιβλίο του, που εκδόθηκε πρώτο, είναι μια συλλογή διηγημάτων με τίτλο "Ο κάμπος στις φλόγες".

 Η θεματική και των δύο βιβλίων αναδείχνει την ζωή του μεξικάνικου λαού στις αρχές του εικοστού αιώνα. Η γραφή των ιστοριών διαφοροποιείται, μερικές από αυτές τις διακατέχει η μαγική υφή του "Πέδρο Πάραμο". Ενώ στις υπόλοιπες κυριαρχεί ο ρεαλισμός, παρόλα αυτά οι ίδιες οι ιστορίες τον υπερβαίνουν, καθώς η ματιά του συγγραφέα τις μεταθέτει σε ένα άλλο επίπεδο. Άλλοτε οι ήρωες αιωρούνται στην ασάφεια του χρόνου και του χώρου και άλλοτε τρεμοπαίζουν από τα δεινά που αντιμετωπίζουν.

 Με φόντο τον πόλεμο, την θρησκεία, την οικογενειακή ζωή και την πολιτική, οι ιστορίες μαρτυρούν πόνο και θλίψη.  Το τραχύ ομιχλώδες και ξερό τοπίο εντείνει την δύσκολη καθημερινότητά τους και η επιβίωσή τους εξαρτάται από την εξαπάτηση και την σκληρότητα που θα επιδείξουν. Οι άνθρωποι γίνονται ένα με το ξερό τοπίο και η ψυχή τους πότε λειαίνεται και πότε μαίνεται από την τρέλα, την μοιχεία, την πείνα, τις σφαγές, την ερημιά, την φτώχεια.

 "Το άκουγα σαν να ερχόταν από τον ουρανό αυτό το όνομα. Μόνο που ήτανε το καθαρτήριο. Ένας τόπος ετοιμοθάνατος, όπου έχουν πεθάνει μέχρι και τα σκυλιά και δεν υπάρχει πια ούτε ένα για να γαβγίσει στη  σιωπήˈ όταν συνηθίσει κανείς την ανεμοθύελλα που φυσάει εκεί, το μόνο που ακούει είναι η σιωπή που υπάρχει σ΄όλες αυτές τις ερημιές. Κι αυτό σε τελειώνει."

 Οι ιστορίες είναι γραμμένες απλά και σε αγγίζουν με την αμεσότητά τους. Αν και ανεξάρτητες μεταξύ τους, έχουν μια ροή και μπορεί να υποθέσει κανείς ότι είναι μέρη της ίδιας ιστορίας. Ο συνδετικός κρίκος τους, που είναι η περιγραφή της μεξικανικής ζωής, είναι μια ουσιαστική ματιά στα δεινά της ζωής της υπαίθρου και των χωριών του Μεξικού και στα πάθη των κατοίκων τους.

"Θαρρώ πως με ρωτήσατε πόσα χρόνια έμεινα στη Λουβίνα, έτσι δεν είναι;... Η αλήθεια είναι πως δεν ξέρω. Έχασα την αίσθηση του χρόνου από τότε που μου ζαλίσανε το νου οι πυρετοίˈ πάντως θα πρέπει να ΄ταν μια αιωνιότητα... Κι εκεί ο χρόνος γίνεται πολύ μακρύς. Κανένας δε μετρά τις ώρες ούτε που νοιάζεται πως μαζεύονται τα χρόνια. Οι μέρες αρχίζουν και τελειώνουν. Μετά έρχεται η νύχτα. Μέρα και νύχτα μόνο ως τη μέρα του θανάτου, που εκεί πέρα είναι μια ελπίδα."

 (Το εξώφυλλο του βιβλίου είναι από φωτογραφία του συγγραφέα και όποιον τον ενδιαφέρει, μπορεί να ψάξει να δει και να θαυμάσει το εξίσου σημαντικό φωτογραφικό έργο του.)

Το παιχνίδι της αντιστροφής, Αντόνιο Ταμπούκι

 

Τίτλος: Το παιχνίδι της αντιστροφής
Πρωτότυπος τίτλος:  Il gioco del rovescio
Συγγραφέας: Αντόνιο Ταμπούκι (Antonio Tabucchi)
Μετάφραση: Ανταίος Χρυσοστομίδης
Εκδόσεις: ΑΓΡΑ

Χώρα: Ιταλία

 

Το "Παιχνίδι της αντιστροφής" είναι ένα βιβλίο με διηγήματα, με τον συγγραφέα να τον έχω γνωρίσει ω τώρα με τρία μυθιστορήματά του. Η γραφή του όπως οι θεματικές των διηγημάτων του είχαν γνώριμο χαρακτήρα, από την προηγούμενη αναγνωστική μου επαφή μαζί του.

Με λέξεις απλές και με ένα ρυθμό άλλοτε αργό κι άλλοτε νωχελικό σε βάζει μέσα στην ιστορία. Κι όσο την διαβάζεις κι έχεις εισχωρήσει μέσα της και θες να δεις τι θα συμβεί, εκεί η ιστορία τελειώνει. Δεν νιώθεις όμως ματαίωση, αντίθετα, σου δημιουργεί ένα είδος πλήρωσης. Δεν υπάρχουν ανατροπές στην πλοκή του, το κεντρικό του θέμα είναι η στιγμή ή η κατάσταση στην οποία επικεντρώνεται. Δεν δίνει όλες τις πληροφορίες, κάτι αιωρείται που θα μπορούσε να ειπωθεί, αλλά δεν έχει σημασία για την ίδια την ιστορία. Έτσι, στο τέλος σε αφήνει ως αναγνώστη να προσθέσεις, να αναρωτηθείς, να φανταστείς.

Οι ιστορίες του έχουν να κάνουν με το αισθάνομαι του κάθε πρωταγωνιστή και εν τέλει του αναγνώστη. Ο τόνος του ρέπει προς την μελαγχολία και το ύφος του στιγμές προς το ονειρικό, αν και οι ιστορίες του έχουν ρεαλιστικό υπόβαθρο. Αυτή η εντύπωση υπάρχει, διότι διηγείται από τα μέσα του κάθε πρωταγωνιστή προς τα έξω.

Ο τίτλος του βιβλίου είναι και ο τίτλος τoυ πρώτου διηγήματος. Γενικά, υπάρχουν τίτλοι που άλλοι είναι “πιασάρικοι” και άλλοι πιάνουν το πνεύμα του βιβλίου. Ο τίτλος του βιβλίου του Ταμπούκι ανήκει στην δεύτερη κατηγορία. Ίσως γιατί δεν μένει στο προφανές της κάθε ιστορίας, αλλά σε αυτό που συμβαίνει στα «παρασκήνια», όποια και να είναι αυτά.

Όλες οι ιστορίες του βιβλίου θα άξιζαν να αναφερθούν, έτσι, θα αναφέρω ενδεικτικά «Τα απογεύματα του Σαββάτου», που είναι η αφήγηση από τα μάτια ενός παιδιού της καθημερινότητας κάποιων Σαββατιάτικων απογευμάτων, στα οποία νιώθει μια αδιόρατη αλλαγή στην συμπεριφορά της μητέρας του (χωρίς να ειπώνεται ξεκάθαρα ο λόγος) και τη νιώθεις όπως εκείνο. Στο «Φωνές» περιγράφει περιστατικά από μια τηλεφωνήτρια γραμμής βοήθειας (ατόμων με μελαγχολία, που νιώθουν μοναξιά) και την επιστροφή της έπειτα στο σπίτι της και στις δικές της «Φωνές».

Είναι ένα βιβλίο που δεν συνταράσσει, αλλά έχει μια ήρεμη δύναμη όπως όλα τα βιβλία του Ταμπούκι που έχω διαβάσει ως τώρα.