Εικονο-ιστορίες: Στο φως του φεγγαριού

 

 Bíólagið, Amiina 

Ζωή Οδηγίες Χρήσεως, Ζωρζ Περέκ

 

Τίτλος: Ζωή Οδηγίες Χρήσεως
Πρωτότυπος τίτλος: La Vie mode d' emploi

Συγγραφέας: Ζωρζ Περέκ (Georges Perec)
Μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης
Εκδόσεις: Ύψιλον

Χώρα: Γαλλία

Φωτο-αποσπάσματα

Το βιβλίο «Ζωή, Οδηγίες Χρήσεως», υπήρξε μια αναγνωστική έκπληξη για μένα, που ξεκίνησε από τον ίδιο τον τίτλο ακόμα και συνέχισε με το περιεχόμενό του. Αυτό το συναίσθημα εξηγείται, καθώς ο συγγραφέας του Ζωρζ Περέκ υπήρξε μέλος του κινήματος Oulipo που αποτελούνταν από συγγραφείς και μαθηματικούς, οι οποίοι είχαν ως σκοπό -με απλά λόγια- η συγγραφή των κειμένων τους να έχει κάποιον ..παιγνιώδη περιορισμό, με το συγκεκριμένο βιβλίο να είναι ένα από τα χαρακτηριστικά που γεννήθηκαν τότε (όπως και το «Αν μια νύχτα του χειμώνα ένας ταξιδιώτης…» του Ίταλο Καλβίνο).

Η κύρια ιστορία του βιβλίου είναι η ίδια η ζωή με τον αφηγηματικό άξονά της να περιστρέφεται γύρω από μια πολυκατοικία στην οδό Σιμόν – Κρυμπελλιέ 11 στην Γαλλία. Με αυτό τον τρόπο ξεκινά να διακλαδώνεται ένα δαιδαλώδες γαϊτανάκι μικρότερων ιστοριών, με την αφήγηση να αποτελείται από ατελείωτες ιστορίες ανθρώπων, περιστατικών, αντικειμένων, έργων τέχνης, μύθων, ιστορίες των ιστοριών.

Κύρια πλοκή δεν υπάρχει, όπως δεν υπάρχει ανάλυση συναισθημάτων και χαρακτήρων. ‘Ό,τι αποκομίζουμε από την κάθε ιστορία έχει να κάνει με χρώματα, σχέδια, υφές, ύφη, αισθήσεις , που έχουν δραπετεύσει από κάθε γωνιά του χώρου και του χρόνου και ζουν σε ξεχασμένες γωνιές των διαμερισμάτων. Μαζί με τους γείτονες ενοίκους της πολυκατοικίας συγκατοικούν αρμονικά και ιστορίες, οι οποίες άλλες ξεπήδησαν από αστυνομικά νουάρ, άλλες από αρχαίες τραγωδίες και άλλες από παραμύθια της Χαλιμάς, με το μόνο που χωρίζει τους αιώνες των ιστοριών τους, να είναι οι τοίχοι των διαμερισμάτων που τις περικλείουν.

Επίσης, η λεπτομερή περιγραφή εικόνων (που βρίσκουμε κυρίως σε ζωγραφικούς πίνακες, αλλά και σε εξώφυλλα βιβλίων, ζωγραφιστών πιάτων κ.α.) μας κάνει να χάνουμε την αίσθηση του "πραγματικού" σκηνικού, καθώς το Βαβέλ-ικό κολλάζ των στιγμιότυπων (όπως για παράδειγμα ενός ζωγραφικού πίνακα μιας ζούγκλας σε ένα άδειο διαμέρισμα) μεταθέτει και συνθέτει μια νέα υπερ-πραγματικότητα.

Σελ. 251
«Θα ̉ταν όρθιος πλάι στον μισοτελειωμένο πίνακά του, και θα ̉ταν ακριβώς η στιγμή που θα ζωγράφιζε τον εαυτό του, σκιτσάροντας με τη μύτη του χρωστήρα του το μικροσκοπικό περίγραμμα ενός ζωγράφου με μια μακριά, γκρίζα φόρμα και μια σάρπα βιολετιά, με την παλέτα του στο χέρι, τη στιγμή που ζωγραφίζει την απειροστή σιλουέτα ενός ζωγράφου τη στιγμή που ζωγραφίζει, άλλη μια εικόνα από εκείνους τους επάλληλους αντικατοπτρισμούς που θα τους ήθελε να επαναλαμβάνονται ως το άπειρο, θαρρείς κι η εξουσία των ματιών και του χεριού του ήταν πια απεριόριστη.»

Από τους αμέτρητους χαρακτήρες που περνάνε σε ρόλο cameo, ο Μπάρτελμπουθ αποτελεί έναν καταλύτη των περιεχομένων της ζωής του βιβλίου, αφού η κύρια ασχολία του που είναι τα παζλ, συμπλέει με την τυχαιότητα των κεφαλαίων που προχωρά η αφήγηση. Η εύρεση ενός σκοπού στην ζωή, η δημιουργία, η ανασύνθεση, η καταστροφή, το ειδικό βάρος της κάθε απόφασής μας και οι ισορροπίες που αυτές δημιουργούν, ήταν σκέψεις που καταστάλαξαν κατά την ανάγνωση.

Η κύρια αίσθηση όμως που μου άφησε είναι ότι πρόκειται για ένα ιδιαίτερο και απαιτητικό ανάγνωσμα. Αυτό το βιβλιο-παζλ ήταν ένα πρωτόγνωρο ταξίδι και αποδείχθηκε μια υπέροχη αναγνωστική εμπειρία.

Αν θες να το ξαναδιαβάσεις σου δίνει ένα εκατομμύριο αφορμές για αυτό. Και για αυτό τον λόγο θα χρειαστεί, με γνώμονα τον χρόνο, να επιλέξεις που θα επικεντρωθείς κατά την ανάγνωσή του: αν θα διαβάζεις την κάθε ιστορία ως μίνι διήγημα (προσωπικά αυτό επέλεξα) ή αν θα ψάχνεις τις κάθε είδους πληροφορίες που αυτές περιέχουν.

Φωτο-αποσπάσματα: ΖΩΗ Οδηγίες Χρήσεως, Ζωρζ Περέκ

 

"Και τότε, άρχισε πάλι να γυρίζει στο μυαλό του εκείνο το θλιμμένο γαϊτανάκι: οι εργάτες των γραφείων μετακομίσεων, οι νεκροθάφτες, οι μεσίτες και οι πελάτες τους, οι υδραυλικοί, οι ηλεκτρολόγοι, οι μπογιατζήδες, οι ταπετσέρηδες, οι πλακάδες, οι τεχνίτες για τις μοκέτες˙ αναλογιζόταν λοιπόν πόσο ήσυχη είναι η ζωή των πραγμάτων, έφερνε στο νου του τις κούτες με τα πιατικά γεμάτες ροκανίδια, τις κούτες με τα βιβλία, το σκληρό φως των γυμνών λαμπτήρων που αιωρούνταν στις άκρες των καλωδίων τους, την αργή τοποθέτηση των επίπλων και των αντικειμένων, την αργή εξοικείωση του σώματος με τον χώρο, όλα αυτά τα αμελητέα, ανύπαρκτα, ανεκδιήγητα γεγονότα -να διαλέξεις την βάση μιας λάμπας, μια ρεπροντυξιόν, ένα μπιμπλό, να βολέψεις ανάμεσα σε δυο πόρτες έναν ψηλό ορθογώνιο καθρέφτη, να βάλεις μπροστά στο παράθυρο έναν μικρό γιαπωνέζικο κήπο, να ντύσεις μ' ένα λουλουδάτο χαρτί τα ράφια της ντουλάπας- όλες αυτές τις κοινότυπες χειρονομίες που, τελικά, εκφράζουν με τον πιστότερο δυνατό τρόπο τον χτύπο της καρδιάς ενός διαμερίσματος και που, κάπου κάπου, θα 'ρχονται ν' αναταράξουν οι απρόβλεπτες και αναπότρεπτες, τραγικές ή ευεργετικές, εφήμερες ή τελεσίδικες, αιφνίδιες διαρραγές μιας καθημερινότητας χωρίς ιστορικό [...]"

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΗ' - Στη σκάλα, 3 (σελ. 149-150)

Λίγα λόγια για το βιβλίο